Demans ya da halk arasında yaygın adıyla; bunama unutkanlıkla başlayan birçok hastalığa verilen genel addır. Demans hastalığının en sık görülme sebebi; demans hastaların en az yarısının sahip olduğu Alzheimer hastalığıdır. Buna rağmen, yaygın kanıya göre demans yaşlılığın bir sebebi olarak bilinse de aslında çeşitli hastalıkların yol açtığı bir başka hastalıktır. Bunun yanında yaş arttıkça demansa yakalanma riskinin arttığını da söylemeliyiz.
Latince, “means” kelimesi zihin kelimesinden türemiş, demansın iste tam olarak karşılığı zihnin yitirilmiş olması anlamına gelir. Demansın yaygın olarak görülen iki çeşidi vardır.
Alzheimer Demansı :
Demansın en fazla rastlanan çeşidi olan Alzheimer demansı bütün demans hastalarının yaklaşık olarak %60 ila %80’lik bir diliminde görülür. Alzheimer demansı, en yaygın olarak görülen demans çeşidi olmakla beraber hastalık yaklaşık 4 – 10 yıl süreli seyir etmekte ve bu sürecin sonunda hastalar demansa bağlı olan çeşitli sebeplerden hayatlarını kaybetmektedir. Fakat, bazı özel durumlarda, hastanın bakım kalitesine bağlı olarak yaşam süreleri 1 – 20 yıl arasında da sürebiliyor.
Vasküler Demans :
Vasküler demans, adından da anlaşılacağı üzere, beyin damarlarında zaman içinde olan deformasyonlar sonucunda ortaya çıkan bunama çeşididir. Hipertansiyon, zaman içinde yaşanan ve farkına varılmayan beyin enfaktüsleri, vasküler demansın ortaya çıkacağı ortamı hazırlarlar. Vücutta dolaşan kanın %20sinin beyin hücreleri tarafından kullanıldığı göz önünde bulundurulursa, vasküler demans hastalarının ciddi şekilde bir tedavi sürecine ihtiyaçları vardır.
Bu hastalığın çeşitleri ise; vücudun ihtiyacı olan bir maddenin yoksunluğunda ya da kullanılan bir ilacın yan etkisine bağlı olarak ortaya çıkabilir. Ancak bunların büyük bir kısmı tedavi edilebilir ve ilerleyici olmaz.
Demans Belirtileri Nelerdir?
Demans semptomlarının en başında, insanların çoğunda görülen unutkanlık ve bunayan kişinin hafızasındaki karmaşadır. Hatırlama yetisi dışında, hastaların birçok zihinsel becerisi de bunların yanında kötü şekilde etkilenmektedir.
İşte kısa başlıklar halinde demans hastalığı belirtileri;
- Hareket etme ve eylem güçlüğü
- Kelimeleri hatırlama, cisimlerin ve kişilerin isimlerini unutmak
- Problem çözme yeteneklerinin olumsuz etkilenmesi ( Eve nasıl gideceğini bilememek gibi)
- Hesap yapma yeteneği
- Anlama ve öğrenme yetilerinin olumsuz etkilenmesi
- Agresyon
- Sosyal ilişkilerin olumsuz etkilenmesi
- Günlük yaşamın olumsuz etkileneceği her türlü değişimler
Demans ve Bunamadan korunma yolları
Her ne kadar demansın tam olarak bir tedavisi olmasa da demanstan korunmak için günlük hayatımızda yapacağınız birkaç değişiklik sizi olumlu yönde etkileyebilir.
Sağlıklı beslenin ve gece uykusuna dikkat edin
Her türlü hastalıktan korunmanın en temel iki yolu sağlıklı ve dengeli bir beslenme programı ve tabi ki de gece uykusudur. Asla ama asla günlük vitamin ve minerallerinizi almayı unutmayın. Mümkünse bunları takviye gıdaları tercih etmeden doğal yollarla edinmeye çalışın. Sebze, meyve ve hayvansal gıdaları dengeli şekilde öğünlerinze dağıtın. Su içmeyi asla unutmayın. Beynin büyük bir kısmını su oluşturuyor.
Uyku da beslenme kadar önemli bir diğer faktör. Özellikle gece uykularının kalitesi sağlığınız için oldukça önemlidir. Ortalama akşam 10 sularında salgılanan melatonin yani uyku hormonu, iç organlarınıza performanslarını düşürmeleri gerektiğini iletir ve vücudu uykuya hazırlar. Uyku sürecinde, iç organlarınız ve zihniniz yenilenir. Düzenli şekilde 6 – 8 saat arasındaki gece uykusu sizi zinde uyandırmaya yeterli.
Alkol tüketimini azaltın ya da bırakın.
Alkol, doğrudan merkezi sinir sistemini ve beyninizi etkilediğinden sık kullanımı demansa yakalanma riskini oldukça arttırır. Sinir hücrelerinin yenilenme özelliğinin olmadığını hatırlatmakta fayda var. Bu nedenle alkol tüketimini azaltarak hem demans riskini azaltır hem de tasarruf etmiş olursunuz.
Trans yağlardan uzak durun.
Mümkün olduğu kadar fast food türevi yiyeceklerden uzak durun. Damar tıkanıkları hem kardiyovasküler sağlığınıza zarar verir hem de vasküler demansa yakalanma olasılığını arttırır.
Omega 3 ve B12 tüketin.
Omega 3 ve B12 vitaminlerinin yararlarını saymakla bitmez fakat, beyin üzerindeki olumlu etkileri uzun ve sağlıklı bir yaşamın kapısını aralayabilir. Özellikle somon balığı omega 3 açısından oldukça zengindir.
Zihinsel aktivitelerinizi arttırın.
İşleyen demir pas tutmaz atasözünü herkes duymuştur. Boş zamanlarınızda yeni şeyler öğrenmeyi denemek beyin aktivitelerinizi diri tutar. Bulmaca çözmenin de aynı etkiyi gösterdiği farklı bir gerçek.
Fiziksel aktivitelerinizi arttırın
Sağlam kafa sağlam vücutta bulunur. Günde 30 dakikalık bir yürüyüş bile demans hastalığına yakalanma riskini oldukça düşürüyor.
Demans Bakımı ve Tedavisi :
Demans bakımı ve iletişimindeki zorluklar, Alzheimer veya diğer demans türlerine sahip biriyle ilgilenmenin en üzücü yanlarından biri olabilir. Demanslı birinde görülebilen sık yaşanan durumlar ve bu durumlarla başa çıkma konusunda önerilemizi okumanızı tavsiye ederiz.
Demans hastalarında görünen agresyon yani sinirlilik ve hırçınlık hali temelde aslında tamamen korkuya dayalı bir sebeptir. Hasta korktuğundan ötürü, savunma yapma gereği duyarak sinirli bir hale bürünür. Hasta yakınlarının bu açıdan bakıldığında, demanslı kişiye sabırlı ve hoşgörülü davranması gerekmektedir.
.
Demans hastalarının, sık sık nörolojik ve psikiyatrik muayenelere tabi olmaları, hastalığının seyri açısından önemli bir faktör olabilir. Bünyesinde doktor ve hemşireler burunduran huzurevleri, bu açıdan demans hastalarının yaşam kalitelerini önemli şekilde değiştirebilir. Huzurevlerinde uzmanlar yapılan rutin, zihinsel ve fiziksel aktiviteler hastalığın seyrini yavaşlatır.
